o bir çocuk

Femija në natyrën e tij mbart një entuziazëm që e shtyn atë për të bërë diçka, dhe te vazhdoje kêshtu zhvillimin e tij njerezor.

Që ditën kur ai lind, mbart një kuriozitet të pafund dhe një dëshirë të brendshme në vetvete. Kjo është një fuqi magjike e cila e përgatit fëmjën për jetesë. Por në disa raste kjo dëshirë jetesë nuk është mjaftueshëm. Kështu që te fëmija merr një formë lodhjeje dhe mospërfilljeje. Shkak i këtyre ndienjave, në përgjithësi janë njerëzit që udhëheqin fëmijën, duke shuar kështu “dëshirën e të qenit njeri”.

Nëse jeta shoqërore nuk i jep mundësinë fëmijës të “realizojë vetveten”, atëherë ai arrin të formojë një personalitet të ngurtë. 

Jeta shoqërore luan një rol të rëndësishëm në formimin e personalitetit të femijës.

Kur jeta shoqërore nuk e mundëson fëmijën të jetë i natyrshëm, duke e detyruar atë të sillet sipas kërkesave dhe dëshirave të mjedisit, dhe mban nën kontroll ndienjat dhe sjelljet e tij, ateherë mund të thuhet se tek fëmijë të tillë fillon të formohet mospërfillja.

Një ndienjë e tillë një pjesë të fëmijëve i bën që ta ndiejnë veten të lodhur dhe pa entuziazëm për jetesë. Të tillë fëmijë janë grindavec dhe agresivë ose mbartin në vetvete ndienja negative.

Një pjesë tjetër e fëmijëve zgjedhin heshtjen dhe reagimin. Këta të fundit kur vërehen nga jashtë duken sikur janë “femijë të mençur dhe të urtë”, por në vitet në vijim fëmijë të tillë mund të bartin mendimin që “nuk kanë përjetuar asnjëherë fëmijërinë a tyre”.

Prindi e ka të vështirë t’i japë një të ardhur fëmijës mospërfillës. Arsyeja që e bën të vështirë situatën është fakti se këta fëmijë janë “të padëshirë për jetesë”. Ata parashikojnë dhe plafikojnë jetën e tyre me vendime të çastit dhe pa u menduar mirë. Nuk e organizojnë jetën dot për një kohë të gjatë, ndërsa problemeve u japin zgjidhje të përkohshme. Kjo varet nga fakti se personat e lodhur në jetë dhe mospërfillës nuk mbartin shpresën për një të ardhme të gjatë. 

Për këtë arsye, prindi qe nuk dëshiron që fëmija të bëhet gungaç, nuk duhet t’ia humbasë “dëshirën e të qenit njeri” që mbart brenda tij. 

Kjo lëvizje emocinale brenda fëmijës quhet “kuriozitet” dhe “dëshirë imitimi”. Në saje të forcës shtytëse të kuriozitetit, fëmija kërkon të dijë çdo gjë që ndodhet në shtëpi; hap vazhdimisht sirtarët, hap kapakët e dollapëve, shtyp pultin e televizorit, kap lapsin, bën vizatime, nuk fle kur i vjen gjumi, bën pyetje edhe kur sytë i ka të mbyllur; mamanë dhe babanë e tij e lodh, ndërsa vetë nuk lodhet. 

Fëmija jeton me “kuriozitet”. Kur ai gjen një udhëzues të rritur i cili i jep përgjigje ndjenjave të kuriozitetit që përjeton, aftësitë e larta të qenies së tij njerëzore mund t’i nxjerrë në dritë një e nga një. 

Por një pjesë e prindërve, ndoshta si rezualtat i lodhjes së tyre, në vend që ta përkrahin kuriozitetin dhe ndjenjat e fëmijëve të tyre, i marrin nën kontroll ato, dhe këtë e konsiderojnë si zgjuarsi të vet.  

Nëse tek fëmija zhduket “dëshira e të mësuarit”, atëherë prindi është futur në një rrugë pa dalje…Sepse kur shfaqet lodhja, fillon dënimi dhe shpërblimi të cilët janë mjete zbatimi për prindërit që të paktën fëmija të shpëtojë rastin. Kur fillon cikli dënim-shpërblim, atëherë ato sjellin lëndim në përbërjen e personalitetit të fëmijës. 

Ndjenja e  kuriozitetit është motivimi i “natyrshëm” i të mësuarit të fëmijës. Prindërit duke e zhdukur këtë motivim nuk arrijnë të kuptojnë se sa të ardhme të vështirë po përgatisin për fëmijët e tyre. Ndërkaq fëmija jetën e mëson me një ndjenjë kurioziteti. Kjo është një rrugë e cila fillimin e ka në thellësi të shpirtit të tij. Ai me këtë ndjenjë kurioziteti mundohet t’i japë kuptim çdo gjëje që përballohet në jetë.

Megjithëse disa veprime të të rriturve mund të krahasohen si pa kuptim, çdo veprim i fëmijëve e ka një kuptim. 

P.sh. fëmija kur merr pultin e televizorit dhe e shikon me kureshtje atë, e përplas përtokë ose ia drejton televizorit mund të konsiderohet si e pakuptimtë nga të rriturit, por në fakt nga pikëpamja e fëmijës ato e kanë një “kuptim” të mjaftueshëm. Fëmija në atë situatë, me metodat e të  mësuarit të tij mundohet të kuptojë funksionin e një sendi. Nëse kjo përpjekje e fëmijës pengohet nga të rriturit si p.sh., duke ia marrë nga dora pultin e televizorit, atëherë fëmija bëhet agresiv. Sepse pengimi i dëshirës i të mësuarit shkakton agresivitetin. 

Agresiviteti që tregon fëmija në një gjendje të tillë, konsiderohet si një refleks mbrojtjeje. Fëmija qëndron përballë pengesës së të rriturit dhe qetësohet kur e përfundon ciklin e të mësuarit. Përndryshe, kur i rrituri me qëllim që “t’i dëgjohet fjala e tij” e detyron fëmijën të gjendet në një pozicion pa zgjidhje, atëherë ndjenja e kureshtjes fillon të zhduket dalë-ngadalë.  

Ç’rregullimi i defiçitit të vëmendjes ka lidhje të ngushtë me sjelljet e të rriturit ndaj fëmijës

Ndoshta i rrituri mund të lavdërohet me fëmijën i cili i lë përpjekjet e tij. Ose mund të mburret që e bëri atë t’i dëgjojë fjalën. Por fëmija që e lë një punë të pa përfunduar dhe kur ky rast përsëritet vazhdimisht, atëherë tek ai dalë-ngadalë fillon e shfaqet ç’rregullimi i defiçitit të vëmendjes. Sepse nëse cikli i të mësuarit pëson shkëputje, atëherë kjo sjell çrregulim në defiçitin e vëmendjes.  

Një ndër shkaqet  kryesore të çrregullimit të defiçitit të vëmendjes që mendohet se ekziston te fëmijët në ditët e sotme, na tregon fëmijën të cilit në vitet e para të fëmijërisë i pengohet ndjenja e kureshtjes. Nëse nuk kemi të bëjmë me një problem të lindur mendor, çrregullimi i defiçitit të vëmendjes te fëmija nuk konsiderohet i lindur.  

Ndoshta mund të bëhet fjalë për një fëmijë entuziast, i cili me entuziasmin që mbart në vetvete mund të kapë shumë gjëra me dorë. Ç’rregullimi i defiçitit të vëmendjes te fëmija varet nga stresi psikologjik, emocional dhe fizik që aplikohet nga njerëzit përreth… 

Mënyrat e të mësuarit te fëmijët janë të ndyshme nga të rriturit. Të rriturit atë që nuk e dinë mundohen ta mësojnë duke “kërkuar ndihmë nga dikush”. Ndërsa fëmijët atë që nuk e dinë fillimisht e provojnë ta mësojnë vetë, dhe jo duke marrë ndihmë. I merr sendet në dorë, provon erën, provon shijen, e hedh në tokë për të provuar tingullin e tyre. Nëse nuk i zbulon dot veçoritë që sendet kanë, atëherë kërkon ndihmë nga dikush. Dhe kështu përcjell në memorien e gjatë njohuritë. 

Zhdukja e ndjenjës së kuriozitetit te fëmija sjell së bashku gjithashtu edhe shuarjen e ndjenjave ose sjelljeve entuziaste si p.sh., të kapet diku për t’u ngjitur lart, të shikojë, të njohë, të shijojë.. Dhe vendin e tyre e merr lodhja, shqetësimi dhe varësia pas mjeteve teknologjike.  

Shumë prindër për një fëmijë në një gjendje të tillë, mund të shprehen duke thënë se, “fëmija im ka filluar të shikojë shumë televizor” ose, “jam i pamjaftueshëm për fëmijën tim”. Por faktikisht problemi thelbësor që qëndron në këtë rast, është zhdukja dalëngadalë e ndienjës së kuriozitetit të natyrshëm që fëmija mbart në vetveten e tij. Dhe për fat të keq shumë njerëz të rritur, ndonjëherë në shtëpi, jashtë, ose në shkollë, duken sikur janë në një bashkëpunim të përbashkët për ta shuar këtë ndjenjë. 

Për shembul, veprimet e një nxënësi kureshtar brenda në klasë duhen të kuptohen nga mësuesi dhe ai të ndjehet i lumtur për nxënësin e tij. Por, ndoshta nga sistemi arsimor jo i mirë, një nxënës i tillë gjendet ballë për ballë me reagimin ose kundërshtimin e mësuesit të tij. Mësuesi për të bërë detyrat e veta dhe për të ruajtur dominimin në klasë, e konsideron si një detyrim të tij për të shuar kureshtjen e nxënësit. 

Si përfundim, nxënësi nuk do të bëjë pyetje në mësim, dhe ndoshta kjo e ndihmon mësuesin ta ruajë dominimin e tij në klasë. Por si rezultat i shtypjes ose pengim i kureshtjes, ndjenja që zhduket te fëmija është  “entuziasmi i  të mësuarit”. Dhe për fat të keq kjo është humbja themelore ose kryesore e arsimit të sotëm.  

Kur fëmija humbet fuqinë natyrale të tij, atëherë do ndjehet nevoja për një mbështetje  artificiale nga jashtë. Këtu qëndron problemi që e lodh të rriturin. Të rriturit konsumojnë fuqinë e natyrshme të fëmijës dhe në vend të saj mundohen të japin mbështetjen e tyre, ku në shumë raste për këtë duhet përdorur forca dominuese. Si përfundim, kjo situatë kthehet në një torturë për fëmijën dhe të rriturit.  

Ky rast mund të përfytyrohet si një gjëndje tragjike; sikur ai pëllumbi që pajiset me krahë artificialë dhe lëshohet të fluturojë.. 

Nëse konceptohet nga ky këndvështrim, do të vërehet se thelbi i edukimit të fëmijës është të kuptohet bota e ndjenjave të tyre dhe të udhëhiqen në jetë pa e humbur potencialin që ekziston në to. 

Nëse një njeri nuk e përparon vetveten për zhvillimin e fëmijës, ai nuk mund të konsiderohet gjë tjeter veçse një edukator i trashë. Dhe edukatorë të tillë, duke formuar një largësi me fëmijët, krijojnë një pozitë autoritative. Si rezultat i kësaj i rrituri pret bindjen absolute të fëmijës dhe kur kjo nuk realizohen, atëherë ai kalon në një krizë nervore.  

Qëllimi i parë që duhet të ketë një njeri i cili i ka përveshur krahët për edukimin e fëmijës, është të arrijë aftësitë për ta vërejtur jetën nga këndvështrimi i fëmijës.  Dhe kjo mund të arrihet atëherë kur njeriu të braktisë mendjemadhësinë dhe t’i afrohet fëmijës me përulësi. Sepse me njerëz megalomanë nuk mund të bëhet fjalë për edukim të fëmijës.  

Dhe vetëm atëherë përzierja e sirtarëve nga fëmija do të konsiderohet jo si mosbindje, por ndjenjë e kuriozitetit të tij. Ose dëshira e një fëmije tjetër i cili hidhet në pellgun e ujit në rrugë, nuk do të konsiderohet si “mosbindje e fjalës së prindërve”, por dëshira për të dëgjuar tingullin që nxjerr uji dhe për të parë i lumtur kërcimin mënjanë të tij.